Vraag 51: Ik mediteer elke dag en ga op retraite. Maar niet bij een sangha. Kan ik zonder sangha boeddhisme beoefenen?

Op 10 maart stond met 58 procent van de stemmen één vraag op de eerste plaats van de cybermonnik-poll:

Ik mediteer elke dag en ga op retraite. Maar niet bij een sangha. Kan ik zonder sangha boeddhisme beoefenen? 

Zelf een levensvraag voor de cybermonnik? Stel 'm dan hier.

Het antwoord van cybermonnik Maurice Knegtel:

Tenzij je alleen op retraite gaat, heb je met een sangha te maken. Tenzij je in eenzaamheid je meditatie beoefent, heb je met een sangha te maken. In meditatiesessies en met name tijdens retraites, draagt de gemeenschap van beoefenaars, de sangha in het Sanskriet, jouw meditatie.

Ik denk dat elke meditatie beoefenaar het verschil wel kan ervaren tussen mediteren op jezelf of binnen een groep. De meditatie binnen een groep is meer moeiteloos, aangezien de groep je meditatie energetisch en disciplinair ondersteunt. Al wil je opstaan van je meditatiekussen, je doet het toch niet, omdat de groep blijft zitten. De groep beoefenaars genereert samen een ‘meditatie-kracht’ die in het Japans ‘joriki’ wordt genoemd. Deze draagt als het ware je individuele meditatie. Het interessante van beoefening in een groep is, dat daar het essentiële boeddhistische onderricht van pratityasamutpada (Sanskriet), ofwel wederzijdse afhankelijkheid, op de meest concrete wijze wordt gerealiseerd.

Jouw meditatie heeft een wezenlijke invloed op de meditatie van de groep en de meditatie van de groep heeft een wezenlijke invloed op jouw individuele meditatie. Individu en groep dragen elkaar. Elke individu draagt elke andere individu en wordt door hem of haar gedragen. Meditatie in een groep vraagt van mijn kant minder inspanning en biedt me de mogelijkheid verder te reiken dan waartoe ik alleen in staat ben. Voor mijn meditatie maak ik gebruik van een sangha en de sangha maakt gebruik van mij. Daarnaast is een gemeenschap van beoefenaars van vlees en bloed noodzakelijk om mezelf te zien in de spiegel van de sociale interactie, en zo meer over mezelf te ontdekken, over mijn voorwaarden, angsten, gehechtheden en patronen.
 
Ja, ik kan zonder een sangha oefenen, maar ik maak het mezelf daarmee niet gemakkelijk.
 
Echter, wanneer ik me in mijn beoefening van boeddhisme aan een leraar of lerares verbind, krijg ik onontkoombaar te maken met een sangha. De gemeenschap krijg ik er als het ware op de koop toe bij. Het is nooit mijn ambitie geweest om binnen een gemeenschap te oefenen. Ik ben een einzelgänger en ik heb niets met sektes. Maar toen ik op een gegeven dag mijn leraar ontmoette en intuïtief wist dat dit de man was die me spiritueel aankon en ik me met hem verbond, nam ik onbedoeld mijn plaats in binnen de gemeenschap die zich rond hem had gevormd. Al positioneerde ik me bewust aan de zijlijn en behield ik mijn kritische distantie, dan was precies DAT mijn plek binnen de sangha.

Op het moment dat je met een leraar of lerares in zee gaat, gaat de gehele gemeenschap met je mee, of je dat wilt of niet. En omdat de verbinding met de leraar voor onbepaalde tijd is, zal je je voor onbepaalde tijd tot de individuen van de sangha moeten verhouden. Echte mensen, van vlees en bloed, met hun eigen nukken en bij tijd en wijle zeer weerbarstig.
 
Ja, ik kan zonder een sangha oefenen, maar als ik in mijn beoefening echt verder en dieper wil gaan dan ik zelf kan reiken, dan zal ik me in mijn verbinding met een leraar, ondanks mezelf, met een groep verbinden.
 
Mijn spirituele grootvader Taizan Maezumi Roshi, voormalig abt van het Zen Center Los Angeles, zei herhaaldelijk dat na het tijdperk van de Boeddha, in de vijfde eeuw voor Christus in Noord India en na het tijdperk van de Dharma, in de eeuwen daarna, in geheel Zuidoost en Oost Azië, nu, in onze tijd en met name in het Westen, het tijdperk van de sangha is aangebroken. Na het principe van ontwaken (de Boeddha) en datgene wat werkt in ontwaken (de Dharma), is nu het tijdperk van harmonie en wederzijdse afstemming (de sangha) aangebroken.

Juist hier in het Westen, waar individualiteit en individuele vrijheid zo’n fundamentele waarden zijn. Juist hier in het Westen, waar we vandaag de dag zoveel moeite hebben om onze gemeenschappelijkheid te definiëren. Juist nu is het belangrijk om binnen en met een sangha te oefenen en aan den lijve te ervaren wat het is om anderen te dragen en door anderen gedragen te worden. Immers, meditatie beoefen ik niet voor mezelf alleen. Sterker nog, als ik heel eerlijk ben, KAN ik het niet eens op mezelf, alleen.